.. στη θέση του Άλλου

Στο πλαίσιο του προγράμματος «Εγώ κι εσύ μαζί» του Ελληνικού Τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας για την εκπαίδευση στα Ανθρώπινα Δικαιώματα, οι μαθητές και οι μαθήτριες των τμημάτων Β2 και Β3 του Αρσακείου Λυκείου Θεσσαλονίκης, που συμμετέχουν στο συγκεκριμένο πρόγραμμα,  πήραν μέρος την Παρασκευή 19 Φεβρουαρίου 2021 σε μία πρωτότυπη βιωματική δράση.  Αντλώντας υλικό από τα Εγχειρίδια για την Εκπαίδευση στα Ανθρώπινα Δικαιώματα για νέους/ες και παιδιά  Compass και  Compasito/Μικρή Πυξίδα, οι υπεύθυνες καθηγήτριες του προγράμματος Ιφιγένεια Αναγνώστου και Ειρήνη Παπαδοπούλου ανέθεσαν στα παιδιά διάφορους ρόλους, τους οποίους παρουσίασαν σε ζευγάρια, αντιμετωπίζοντας διάφορες υποθετικές καταστάσεις.

Οι μαθητές/τριες ανέλαβαν διάφορους ρόλους, ρόλους ανθρώπων με κοινωνικά αποδεκτό προφίλ, αλλά και ρόλους ανθρώπων που κινδυνεύουν να περιθωριοποιηθούν, όπως μεταναστών, ατόμων με ειδικές ανάγκες, ορφανών ή παιδιών που ζουν σε μονογονεϊκές οικογένειες, Ρομά, μαθητών που υφίστανται σχολικό εκφοβισμό κ.α. Οι μαθητές/τριες κατάφεραν πραγματικά να «μπουν στα παπούτσια» του άλλου, να «βιώσουν» οι ίδιοι καταστάσεις διαφορετικές από τη δική τους πραγματικότητα, να κληθούν να δώσουν λύσεις σε προβλήματα. Εντυπωσιακή ήταν η ωριμότητα με την οποία τα παιδιά αντιμετώπισαν αυτές τις καταστάσεις, αλλά και η θετική διάθεση που απέπνεε η στάση τους απέναντι στις δοθείσες κοινωνικές περιστάσεις. Πιστεύουμε ότι πραγματικά κατάλαβαν το νόημα της ενσυναίσθησης και αντιλήφθηκαν τη σημασία βασικών ανθρώπινων δικαιωμάτων, όπως της ελευθερίας, του σεβασμού, της κοινωνικής αποδοχής. Η δράση αυτή υπήρξε, επίσης, ένα διάλειμμα από την καθημερινότητα των διαδικτυακών μαθημάτων!

Και φυσικά οι καλύτερες αποδείξεις αυτής της εμπειρίας είναι οι μαρτυρίες των ίδιων των μαθητών και των μαθητριών:

Το παιχνίδι το οποίο παίξαμε στο προηγούμενο μάθημα νέων ελληνικών, ήταν αρκετά διαδραστικό και ρεαλιστικό. Όλοι οι μαθητές κληθήκαμε να μπούμε στον ρόλο ενός παιδιού που αντιμετώπιζε κάθε φορά και διαφορετικό πρόβλημα, κυρίως οικογενειακό ή σε γενικές γραμμές πρόβλημα κοινωνικό. Ο δικός μου ρόλος ήταν ενός παιδιού του οποίου οι γονείς είχαν πάρει διαζύγιο όταν ακόμα το ίδιο ήταν βρέφος, ενώ τώρα ζούσε με τη μητέρα του και τον πατριό του και από την άλλη ο πατέρας του είχε κάνει οικογένεια με μια άλλη γυναίκα. Καθένας από εμάς μπαίνοντας στον ρόλο που του είχε δοθεί, έπρεπε να μοιραστεί τα συναισθήματά του αλλά και το πώς βίωνε και αντιμετώπιζε ο ίδιος την κατάσταση στην οποία βρισκόταν. Μέσα από αυτή την δράση, αποκομίσαμε όλοι μας πολλά πράγματα. Προσωπικά, συνειδητοποίησα πως ποτέ δεν μπορείς να ξέρεις τι αντιμετωπίζει καθημερινά καθένας από εμάς στην ζωή του, στην οικογένεια του, αλλά και τι προβλήματα έχει ακόμα και με τον ίδιο του τον εαυτό, όσο ευδιάθετος κι αν δείχνει. Ακόμη, αντιλήφθηκα πόσο σοβαρά προβλήματα υπάρχουν γύρω μας, και πως όλα τα πράγματα στην ζωή έχουν την θετική τους πλευρά, αρκεί εμείς να αφήσουμε τον εαυτό μας να την δει. Καιρός είναι, λοιπόν, όλοι μας να αρχίζουμε να βλέπουμε την καλή πλευρά στα πράγματα γύρω μας, επειδή πάντα υπάρχει, και να εκτιμήσουμε αυτά που ήδη έχουμε. (Λίλιαν Παναγιωτοπούλου)

Αρχικά σας ευχαριστώ, διότι το παιχνίδι ρόλων μου φάνηκε μια πάρα πολύ έξυπνη και δημιουργική ιδέα εξαρχής. Ξεφύγαμε για ακόμα μία φορά από την μουντή καθημερινότητά μας και δώσαμε μία άλλη νότα στην Παρασκευή μας. Μου αρέσουν πολύ αυτού του είδους τα παιχνίδια, διότι μέσω της τέχνης καταφέρνουμε να έρθουμε κοντά στην πραγματικότητα, να νιώσουμε όπως νιώθουν οι συνάνθρωποί μας και να αντιληφθούμε με μεγαλύτερη -όσο μπορούμε βέβαια- ρεαλιστικότητα το πώς έχει η σύγχρονη – και όχι μόνο- καθημερινότητα για άτομα… διαφορετικά, δηλαδή για τον κάθε έναν μας ξεχωριστά. Αν και η επιλογή του ρόλου μου έγινε τυχαία, μου άρεσε πάρα πολύ και μέσα από αυτόν γνώρισα και αγάπησα το πρόγραμμα της Διεθνούς Αμνηστίας ακόμη περισσότερο. (Μαρία Πεχλιβανίδου)

Η μαθήτρια μιλάει μέσα από τον ρόλο της: «Όλα αυτά τα χρόνια ζω σε μία κοινωνία που παρόλο που έχει εξελιχτεί στον τομέα της τεχνολογίας, της πολιτικής και της οικονομίας, δυστυχώς μία αντίληψη φαίνεται πως έχει μείνει απαράλλακτη. Περπατάω ακόμα στον δρόμο και βλέπω βλέμματα να πέφτουν πάνω μου επειδή το δέρμα μου είναι λιγάκι πιο σκούρο. Νιώθω πως θέλω να πέσω μέσα στη γη και να με καταπιεί. Τόσο ανασφάλεια νιώθω ακόμα γύρω από τους Έλληνες. Δεν ξέρουν την ιστορία μου και δυστυχώς γι’ αυτούς δεν θα την μάθουν ποτέ. Η ελληνική κοινωνία με έχει βάλει σε σκέψεις. Πώς μπορεί κάποιος να με κρίνει ενώ καν δεν με γνωρίζει; Πώς μπορεί κάποιος να νιώθει καλά όταν κάνει τους άλλους να νιώθει κατώτερος; Έχουν γίνει τεράστια βήματα για αλλαγή σε πολλούς τομείς. Ίσως όμως να είναι καιρός να λήξουμε τις διαμάχες μεταξύ των λαών και τα γίνουμε ένα γιατί τότε και μόνο τότε θα είμαστε δυνατοί… Μου λείπει…μου λείπει αρκετά η πατρίδα μου. Μου λείπουν οι φίλοι μου, οι συγγενείς μου, η καθημερινότητά μου…Μακάρι να μπορούσα να γυρίσω τον χρόνο, τότε που όλα κυλούσαν ρόδινα…Τότε που ήμουν ένα μικρό αθώο πλασματάκι και ας τα ζούσα όλα ξανά από την αρχή…Θα έδινα τα πάντα…» (Ρένια Μολδοβάνη)

Το συγκεκριμένο παιχνίδι που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του μαθήματος των Νέων Ελληνικών ήταν ένας πολύ ενδιαφέρων τρόπος προκειμένου η καθηγήτρια να μας δώσει πληροφορίες για το συγκεκριμένο αντικείμενο. Θεωρώ ότι με αυτήν την διαδικασία θα αντιληφθούμε καλύτερα αυτά τα στοιχεία και επιπλέον θα εγκατασταθούν πιο εύκολα στο μυαλό μας. (Δημήτρης Κοντογιάννης)

Πριν από λίγες μέρες αποφασίσαμε ως τάξη να παίξουμε ένα παιχνίδι  ρόλων για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Προσωπικά, μου άρεσε πολύ, καθώς μπήκαμε στη διαδικασία να μπούμε στην ψυχολογία του ατόμου που μας είχε αναθέσει η καθηγήτριά μας. Είχε πολύ ενδιαφέρον το γεγονός ότι κάποια στοιχεία των ατόμων που είχαμε επιλεγεί να υποδυθούμε ταίριαζαν και στους δικούς μας χαρακτήρες. Από την άλλη πλευρά, εγώ ήρθα και σε άβολη θέση, αφού ορισμένα στοιχεία του ρόλου μου ήταν εντελώς αντίθετα με τον δικό μου χαρακτήρα. Παρόλα αυτά, ήταν μια ευχάριστη διαδικασία και πολύ ενδιαφέρουσα, καθώς όλοι προσεγγίσαμε το συγκεκριμένο θέμα με εντελώς διαφορετικούς τρόπους. (Ευαγγελία Κορακά)

Ήταν μια ενδιαφέρουσα εμπειρία, μπήκαμε στην θέση κάποιου άλλου ανθρώπου και ήταν κάτι διαφορετικό (Χριστόδουλος Κωτσόπουλος)

Η δράση που πραγματοποιήσαμε ήταν για μένα μια πολύ ευχάριστη εμπειρία, επειδή διέφερε από το καθημερινό μας μάθημα και μας επέτρεψε να βιώσουμε από πρώτο χέρι, έστω για λίγο, τις κοινωνικές συνθήκες που περιβάλλουν τους συμμαθητές μας αρχικά και γενικότερα τους συμπολίτες μας. Θεωρώ ότι τέτοιες διαδικασίες κάνουν και το μάθημα πιο παραστατικό και ενδιαφέρον και προσκαλούν το σύνολο της τάξης να συμμετάσχει σε μια κοινή δραστηριότητα στο πλαίσιο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. (Βαγγέλης Κωστούλας)

Κατά την διάρκεια του μαθήματος, παίξαμε με την κυρία μας ένα παιχνίδι ρόλων. Ο καθένας μας είχε ένα διαφορετικό ρολό ενός παιδιού πχ ένα μοναχοπαίδι,  ένας πρόσφυγας, ένα παιδί με αναπηρία. Αυτό που με έκανε εντύπωση είναι ότι όλοι μας καταφέραμε να μπούμε στο ρόλο αυτού του παιδιού και να σκεφτούμε πώς μπορεί αυτό το παιδί να βιώνει κάποια πράγματα στην ζωή του. Πιστεύω ότι όλοι μας αναθεωρήσαμε κάποια πράγματα στην ζωή μας τα οποία τα θεωρούσαμε ήδη δεδομένα όπως οι φίλοι , η αγάπη που έχουμε από τους γύρω μας. Υπήρχαν στιγμές που ταυτιζόμουνα με τον ρόλο αυτού του παιδιού, το οποίο δεν μου ήταν αρκετά ευχάριστο. Όμως ήταν μια εμπειρία για να δούμε τον κόσμο από τα μάτια ενός άλλου παιδιού. (Κατερίνα Λάμπρου)

Αυτή η εμπειρία με το παιχνίδι ρόλων που κάναμε μέσα στην τάξη ήταν πρωτόγνωρη για εμένα και αρκετά ενδιαφέρουσα. Μας δόθηκε η δυνατότητα να μπούμε στη θέση του άλλου, ακόμα και μέσω αυτής της δράσης. Αντιλήφθηκα το αίσθημα της ενσυναίσθησης, συμπόνιας και συμπαράστασης προς τον συνάνθρωπο. Φαινόμενα ρατσισμού, περιθωριοποίησης και κοινωνικού αποκλεισμού πρέπει να εκλείψουν για να ελπίζουμε σε μια κοινωνία φωτεινότερη και καθαρότερη (Ελισάβετ Λάλου)

Ο ρόλος που μου ανατέθηκε ήταν ενός παιδιού που αντιμετώπιζε αναπηρικά προβλήματα και βρισκόταν σε αναπηρικό αμαξίδιο. Η συζήτηση που πραγματοποιήθηκε μέσα στην τάξη με έκανε να αισθανθώ άβολα αλλά και όμορφα, καθώς έπρεπε να ενσαρκώσω το χαρακτήρα αυτόν και να μπω στη θέση του. (Έκτωρ Μεντεσίδης).